Hàng loạt KĐT bỏ hoang: Hậu quả của "nhà xây trước, hạ tầng làm sau"

Ăn theo quy hoạch

Ghi nhận thực tế, từ Vành đai 2 trở ra, dọc các trục đường mới như Lê Văn Lương kéo dài, Đại lộ Thăng Long, Quốc lộ 32… có khá nhiều dự án "chết". Đơn cử như Khu đô thị Geleximco Lê Trọng Tấn có tổng mức đầu tư 3.000 tỷ đồng của Công ty CP Xuất nhập khẩu tổng hợp Hà Nội, được quảng cáo rầm rộ là khu đô thị kiểu mẫu đẹp nhất khu vực Tây Bắc Hà Nội, tuy nhiên sau 7 năm, khu đô thị này vẫn bỏ hoang. Phần lớn diện tích còn lại đều trong tình trạng cỏ dại ngập đầu.

Hay tại Khu đô thị mới Văn Phú (Hà Đông) rộng 94,8ha, từng đoạt giải thưởng BCI ASIA TOP 10 cho 10 công trình thiết kế kiến trúc hàng đầu châu Á, với sức chứa hơn 20.000 người dù được xây dựng đã lâu nhưng đến nay chưa hoàn thành xong được hạ tầng. Tại đây, rất nhiều dãy nhà liền kề, biệt thự hàng triệu USD vẫn ngổn ngang những bãi đất trống. Tương tự, Thiên đường Bảo Sơn, Khu đô thị Trung Văn,… được đầu tư hàng nghìn tỷ đồng, hiện tại vẫn bỏ hoang, cơ sở vật chất xuống cấp nghiêm trọng.

Hàng loạt khu đô thị bị bỏ hoang do thiếu cơ sở hạ tầng

Ông Nguyễn Thế Điệp, Phó Chủ tịch CLB BĐS Hà Nội cho hay, thời điểm BĐS sốt nóng, thông tin về quy hoạch thậm chí dẫn dắt thị trường. Không ít chủ đầu tư ỷ lại nhà nước sẽ quy hoạch nên sao nhãng trách nhiệm hoàn thiện hệ thống hạ tầng.

Thậm chí còn tô vẽ hạ tầng hoàn chỉnh bằng lời hứa hẹn “có tuyến đường này, cầu vượt nọ, trung tâm thương mại kia”. Tuy nhiên, quy hoạch là định hướng, mà định hướng thường xác lập trong giai đoạn dài, đấy là chưa thể thực hiện ngay hoặc có thể thay đổi. Kết quả là các dự án ăn theo bị khuyết hạ tầng; trường học, khu vui chơi, giải trí thưa thớt; điện nước phập phù; hệ thống đèn cao áp chưa đồng bộ khiến ban ngày đã vắng vẻ, đêm về càng hoang lạnh.

Phải giải cứu bằng quy hoạch?

Theo các chuyên gia, những giải pháp để giải quyết bài toán tránh lãng phí đất đai tại các dự án biệt thự, nhà liền kề bỏ hoang đã bàn tới, bàn lui nhưng kết quả hầu như "giậm chân tại chỗ". TS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Hà Nội phân tích, mối tương đồng giữa sản phẩm đầu ra (các loại hình nhà ở, khu đô thị) và nhu cầu của xã hội chưa đồng nhất. Trước đây, các chủ đầu tư làm phân khúc này chủ yếu tập trung vào sản phẩm nhà ở, không chú trọng đến việc hạ tầng, tiện ích sống,…

Nhưng hiện nay, rất nhiều khu đô thị mới mọc lên với đầy đủ tiện ích, không gian xanh khiến cho giao dịch mua bán tốt hơn các khu đô thị cũ. Việc có xử lý triệt để được tình trạng bỏ hoang hay không vì thế là câu hỏi không đơn giản. Vì trong hệ thống văn bản pháp luật hiện nay, không cấm việc sở hữu nhiều nhà, cũng không hạn chế việc kinh doanh BĐS. Mới đây, có đề xuất đánh thuế gia tăng đối với người sử dụng nhiều nhà trong Luật Đất đai hoặc kiểm tra hành nghề kinh doanh BĐS, nhưng khâu kiểm soát vẫn lỏng lẻo.

Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Hà Nội kiến nghị, nhà nước cần nhìn nhận đến lợi ích chung của xã hội. Nếu không thu hồi, không chuyển đổi được tại các khu đô thị bỏ hoang thì phải thực hiện giải pháp cứng rắn, yêu cầu hoàn thiện mặt ngoài các công trình đó nhằm đóng góp vào cảnh quan các đô thị.

Về trách nhiệm của Nhà nước, có ý kiến nhìn nhận rằng, vẫn chậm gắn kết các khu đô thị cũ với sự phát triển chung của toàn TP bằng hệ thống kết cấu hạ tầng. Bên cạnh đó, cơ chế chính sách phát triển hạ tầng xã hội, kỹ thuật của Nhà nước cũng chưa phát huy được tính xã hội hóa mà chủ yếu vẫn sử dụng nguồn ngân sách của mình. Nhiều chung cư, khu đô thị bị bỏ hoang chứng tỏ khả năng kéo dân ra vùng lõi trung tâm chưa cao.

Trong khi đó, theo GS.TSKH Đặng Hùng Võ, không thể dồn toàn bộ trách nhiệm cho Nhà nước. Vị giáo sư này cho rằng, tình hình nhu cầu vốn đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật của Việt Nam nói chung và mỗi địa phương nói riêng là rất lớn, trong khi đó ngân sách Nhà nước có hạn. Chính vì vậy, Nhà nước không thể hoàn thiện tất cả hệ thống hạ tầng. Chủ đầu tư các dự án bị bỏ hoang hiện hữu phải cùng phối hợp thực hiện dự án phát triển kết cấu hạ tầng trên cơ sở quy hoạch đồng bộ được nghiên cứu kỹ càng. Vì ăn theo quy hoạch nên các khu đô thị, chung cư bỏ hoang phải được giải cứu bằng quy hoạch.